Opóźniony rozwój mowy jest bardzo trudny do zdefiniowania. Czynnikami wpływającymi na rozwój mowy jest intelekt, stan neurologiczny, środowisko, rozwój słuchu, i inne. Maksymalnie do 3 roku życia powinien być podsumowany rozwój mowy z oceną wyżej wymienionych czynników.
Prawidłowy rozwój mowy obejmuje następujące fazy:
| WIEK | FAZY ROZWOJU MOWY |
|---|---|
| 1-3 miesiąc | Okres krzyku |
| 2-6 miesiąc | Okres bełkotania, odruchowe paplanie (zabawowe wytwarzanie dźwięków) |
| 6-12 miesiąc | Okres bełkotania, paplanie dowolne |
| 9 miesiąc | Początek rozumienia mowy |
| 12 miesiąc | Zdania jednowyrazowe |
| 18 miesiąc | Zdania dwuwyrazowe, słownictwo liczy około 30 słów, rozumienie prostych pytań, dźwięki: a, o, u, m, b/p |
| Po 2 latach | Gramatyczne zdania wielowyrazowe, słownictwo liczy około 200-300 słów, okres zadawania pytań, dźwięki: m, l, d/t, w/f |
| Po 3 latach | Zdania kompleksowe, rozszerzenie słownictwa, poprawność gramatyczna i artykulacyjna, 2. okres zadawania pytań (dlaczego?), słownictwo liczy około 900 słów, dźwięki: r, s/z, sz |
| Po 4 latach | Słownictwo liczy około 1500 słów, dalsze doskonalenie mowy i wymowy, dźwięki: ch, ng, grupy dźwięków |
| Po 5-6 latach | Zakończenie rozwoju mowy |
| Po 6-7 latach | Słownictwo liczy około 2500 słów, nauka pisania |
Rodzice zaniepokojeni zaburzonym rozwojem mowy u swoich dzieci powinni pamiętać, że zaburzenie wczesnych faz rozwoju mowy może stanowić podstawę do diagnostyki neurologicznej. W trakcie obserwacji rozwoju swych dzieci powinni zwrócić uwagę na to jak dziecko ssie, jakiego używa smoczka, czy współistnieją inne niepokojące objawy w zachowaniu dziecka (nadmierna senność, sztywność mięśni, wiotkość mięśni, tendencja do płaczliwego krzyku, czas trwania krzyku dziecka oraz jego natężenie i głośność, i inne).
W przypadku zaburzenia późniejszych faz rozwoju mowy u dziecka przed udaniem się do lekarza należy zwrócić uwagę na to czy dziecko dotychczas rozwijało się prawidłowo i zastanowić się jakie czynniki mogły spowodować zahamowanie rozwoju mowy. Bierzemy tu pod uwagę pojawienie się młodszego rodzeństwa, próchnicę lub utratę zębów mlecznych, skrócenie wędzidełka wargi lub skrócenie wędzidełka języka, przerost migdałków podniebiennych, przerost migdałka trzeciego, przedłużenie stosowania smoczka i karmienie butelką, brak motywacji dziecka do mówienia (zbyt długie oglądanie telewizji, ograniczona komunikacja z rodzicami), istnienie w rodzinie zaburzeń mowy lub słuchu, podatność dziecka na stres, przebyte choroby uszu i wszelkie choroby ogólnoustrojowe i szczepienia.
Pamiętajmy, iż z rozwojem mowy związany jest nierozerwalnie rozwój wymowy. Zaburzenia wymowy to:
- seplenienie – nieprawidłowa wymowa: s, sz, z, ż, c, cz
- reranie – nieprawidłowa wymowa: r
- deltasismus – nieprawidłowa wymowa: d
- kappasismus – nieprawidłowa wymowa: k
- gammasismus – nieprawidłowa wymowa: g
- lambdasismus – nieprawidłowa wymowa: l
- balbuties- jąkanie
- i inne zaburzenia artykulacji, czyli tworzenia głosek
Powyższe przygotowanie się do wizyty pozwoli skrócić i ułatwić wdrożenie prawidłowego postępowania diagnostycznego i rehabilitacyjnego. Należy pamiętać, że wczesna diagnostyka zaburzonego rozwoju mowy jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju dziecka i może decydować o jego przyszłości.
